ultrabewerkt

Weet jij wat je precies eet? In de supermarkt ziet alles er gezond uit — zeker als er ‘plantaardig’ op de verpakking staat. Maar er is een wereld van verschil tussen bewerkt en ultrabewerkt voedsel. In dit artikel leg ik uit waarom dat verschil bepalend is voor je gezondheid én je dagelijks functioneren.

Bewerkt is niet per se slecht — maar ultrabewerkt is iets anders.
In discussies over gezonde voeding wordt vaak álles wat bewerkt is over één kam geschoren. Maar volgens de NOVA-classificatie zit daar een belangrijk verschil tussen:

Bewerkt voedsel (groep 3) 
Dit zijn voedingsmiddelen die minimaal of traditioneel bewerkt zijn om ze langer houdbaar of makkelijker bruikbaar te maken, zonder hun voedingswaarde te verliezen. Denk aan:
– Volkorenbrood
– Tofu
– Ingeblikte bonen
– Gefermenteerde producten zoals tempeh of zuurkool

Wat betekent ‘minimale bewerking’?
Het gaat om processen zoals koken, malen, fermenteren of persen — zonder dat er een lijst aan additieven wordt toegevoegd.
Tofu is bijvoorbeeld gestremde sojamelk, net als dat kaas gestremde melk is.
Bonen uit blik zijn gekookt en bewaard in water.
Dat zijn géén ultrabewerkte producten.

Ze behouden hun voedingswaarde en kunnen prima passen in een gezond eetpatroon.

Ultrabewerkte producten (groep 4) – industrieel samengesteld
Deze worden gemaakt met als doel om lang houdbaar, extreem smakelijk en verslavend te zijn.

Ze bevatten vaak toegevoegde suikers, vetten, kleurstoffen en aroma’s, maar weinig échte voeding. Voorbeelden hiervan zijn: 
– Frisdrank
– Chips
– Kant-en-klaar maaltijden
– Suikerrijke ontbijtgranen
– Vleesvervangers met 15+ ingrediënten

Hoe herken je ultrabewerkt voedsel?

1. De ingrediëntenlijst is langer dan een boodschappenlijstje.
   Meer dan 5–6 ingrediënten? Grote kans dat het ultrabewerkt is.
2. Er staan ingrediënten op die je niet in je eigen keuken hebt, zoals maltodextrine, mononatriumglutamaat, carrageen, kunstmatige aroma’s of kleurstoffen.
3. Het bevat ‘hyper-smakelijke’ combinaties van vet, suiker en zout.
   Producten die ontworpen zijn om je door te laten eten. Denk aan chips, repen, fastfood, koekjes.
4. Er wordt reclame voor gemaakt als ‘gezond’, ‘light’ of ‘verrijkt’.
   Gezonde voeding heeft meestal geen health claims nodig. Hoe luider het schreeuwt, hoe voorzichtiger je mag zijn.
5. Het is kant-en-klaar en je hoeft (vrijwel) niets meer te doen.
   Denk aan kant-en-klaar maaltijden, snacks, repen, ontbijtgranen, pakjes en zakjes. Vaak sterk bewerkt en ontworpen voor gemak, niet voor gezondheid.

Een plantaardig label maakt een product dus niet automatisch gezond.  

Waarom is ultrabewerkt ongezond?
Ultrabewerkte voeding:

– Verstoort je verzadiging, waardoor je snel te veel eet
– Zet je lichaam in ontstekingsstand, o.a. door geraffineerde oliën en additieven
– Verstoort je darmmicrobioom, wat je immuunsysteem beïnvloedt
– Beïnvloedt je hormonen en hersenfunctie (denk aan stemmingswisselingen en cravings)

Wat zegt de wetenschap?
Hoge consumptie van ultrabewerkt voedsel is in verband gebracht met:

(Bronnen: BMJ 2019, 2023 / WHO / Monteiro e.a.)

En het stopt niet bij ziektes.
Ook op de korte termijn heeft ultrabewerkt eten impact:

– Je energie schommelt
– Je concentratievermogen daalt
– Je brein krijgt minder voeding, meer prikkels
– Je herstelt langzamer van stress

Gezondheid gaat niet alleen over de lange termijn.
Wat je eet beïnvloedt hoe je je vandaag voelt, denkt en werkt.
Dan liever meer energie. meer helderheid. minder verstoring in je lichaam.

Hoe bewust ben jij van dit verschil?

#PlantaardigGezond #VoedingAlsMedicijn #Ultrabewerkt #NOVAclassificatie #Leefstijl